تأثیرات روانی دخانیات یکی از مهم‌ترین موضوعات بهداشتی و اجتماعی است که کمتر به آن توجه شده است. مصرف سیگار و دیگر محصولات دخانی نه تنها سلامت جسمانی افراد را تهدید می‌کند، بلکه اثرات مخربی بر روان و عملکرد ذهنی آن‌ها دارد.
تأثیرات روانی دخانیات شامل افزایش اضطراب، افسردگی، اختلال در تمرکز و حتی بروز بیماری‌های روانی مزمن می‌شود که زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این مقاله به بررسی جامع و علمی تأثیرات روانی دخانیات و راهکارهای مقابله با آن خواهیم پرداخت.
تأثیرات روانی دخانیات
افزایش اضطراب و استرس: اگرچه بسیاری افراد سیگار را برای کاهش استرس می‌کشند و نیکوتین احساس آرامش موقتی ایجاد می‌کند، اما این اثر کوتاه‌مدت است و در بلندمدت باعث افزایش اضطراب و بی‌قراری می‌شود. چرخه وابستگی به نیکوتین باعث می‌شود فرد برای کاهش اضطراب دوباره سیگار بکشد، ولی پس از مدتی اضطراب تشدید می‌شود.
اختلال در عملکرد مغز: نیکوتین باعث اختلال در بخش‌هایی از مغز می‌شود که مربوط به یادگیری، توجه، کنترل تکانه‌ها و خلق و خو است. این تأثیرات به ویژه در نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال که مغزشان در حال رشد است، آسیب‌های جدی و دائمی ایجاد می‌کند.
افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سیگار اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی را تا دو برابر افزایش می‌دهد.
کشیدن سیگار می‌تواند باعث تشدید این بیماری‌ها و کاهش اثربخشی درمان‌های دارویی شود. در واقع افراد سیگاری، در معرض بیشتر ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند.
تأثیر بر تعادل شیمیایی مغز: نیکوتین با تأثیر بر ترشح ناقل‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین، باعث نوسانات خلقی و افزایش حساسیت به استرس می‌شود. این تغییرات شیمیایی مغز می‌تواند افسردگی و اضطراب را تشدید کند.
افزایش وابستگی روانی و جسمی: نیکوتین ماده‌ای اعتیادآور است که وابستگی شدید به آن باعث می‌شود فرد نتواند به راحتی آن را ترک کند و این وابستگی خود عامل ایجاد مشکلات روانی بیشتر است.
درواقع می‌توان گفت، سیگاری‌ها به دنبال واکنش لذت که به دلیل ترشح هورمون شادی یا دوپامین در بدن اتفاق می‌افتد، هستند.
ترک سیگار و بهبود سلامت روان
ترک سیگار می‌تواند تأثیرات مثبت قابل توجهی بر سلامت روان داشته باشد. پس از ترک، بسیاری از افراد کاهش اضطراب و افسردگی را تجربه و احساس کنترل و اعتماد به نفس بیشتری در زندگی پیدا می‌کنند که به بهبود کلی سلامت روان کمک خواهد کرد.
در مجموع، مصرف سیگار نه تنها سلامت جسمی را به خطر می‌اندازد بلکه تأثیرات مخرب و پیچیده‌ای بر سلامت روان دارد و منجر به اختلالات روانی جدی، افزایش اضطراب و افسردگی و کاهش کیفیت زندگی می‌شود.
ترک سیگار بهترین راه برای بهبود این وضعیت است. همچنین باعث می‌شود اعتماد به نفس فرد افزایش یابد و افراد احساس تسلط بیشتری بر زندگی خود می‌کنند.